BLAISE PASCAL (1623-1662)

 



Francuski matematyk, fizyk, filozof i pisarz. W wieku trzech lat traci matkę. Po przeniesieniu się do Paryża w 1632 ojciec zajmuje się jego wykształceniem; Pascal nie miał formalnego wykształcenia akademickiego. W wieku 17 lat Pascal opublikował artykuł z zakresu matematyki, który zdobył mu uznanie środowiska matematycznego. Pascal był twórcą rachunku prawdopodobieństwa. W 1642-4 skonstruował maszynę liczącą, która miała pomóc w jego pracy. Skonstruował również pracę hydrauliczną oraz sformułował prawo ciśnienia, znane dziś jako prawo Pascala. Jego badania uhonorowane zostały nazwiskiem jednostki ciśnienia pascal. W 1654 przeżył noc dramatycznego nawrócenia, owocem czego jest Pamiątka. Od tego czasu Pascal zajmuje się głównie pisaniem rozpraw o charakterze religijnym, z czego najbardziej znane są Myśli zawierające materiał do niedokończonej Apologii religii chrześcijańskiej, i Prowincjałki.

Skonstruował arytmometr (1642), eksperymentował z mechaniczną maszyną do dodawania. Wymyślił on przyrząd napędzany przez współ zależne przekładnie zębate, który mógł obliczyć duże liczby (wynalazek ten, zwany sumatorem Pascala, stał się szeroko znany jako pierwsza maszyna dodając). Sformułował prawa podzielności liczb całkowitych oparte na sumowaniu cyfr, opracował metodę wyznaczania współczynników dwumianu dowolnego stopnia (trójkąt Pascala), wprowadził metodę indukcji matematycznej, zajmował się przekrojami stożkowych (traktat na ten temat 1639), kombinatoryką i podstawami rachunku prawdopodobieństwa, był prekursorem całkowych metod obliczania pól, objętości itp.

                                                    Trójkąt Pascala

W 1653 Pascal sformułował jedno z podstawowych praw hydrostatyki - prawo Pascala, będące jednym z podstawowych praw hydrostatyki . Prawo te brzmi następująco : "Ciśnienie wewnątrz cieczy poddanej działaniu ciśnieniu zewnętrznemu jest jednakowe w każdym punkcie cieczy i równe ciśnieniu zewnętrznemu". Na prawie tym opiera się budowa urządzeń hydraulicznych np. podnośniki lub hamulce samochodowe. Działają one w taki sposób, że na ciecz zawartą w zbiorniku cisną dwa tłoki o różnych powierzchniach. Zazwyczaj jeden ma małą powierzchnię, a drugi bardzo dużą. Za pomocą cieczy ciśnienie wywierane na mały tłok jest przenoszone na wielki tłok, który może wtedy podnieść duży ciężar proporcjonalny do powierzchni tłoka.

Błażej Pascal jest również autorem pierwszego pomysłu maszyny, która przez odpowiednią ilość obrotów korby notuje liczby, sumuje, odejmuje, mnoży i dzieli. Zamiar skonstruowania takiego instrumentu powziął jako chłopiec piętnastoletni i pracował nad nim wytrwale długich lat dziesięć. Zbudował kolejno więcej niż pięćdziesiąt różnych modeli, w których zawarł tyle rozmaitych pomysłów mechanicznych, iż następcy czerpali z tego dorobku poniechanych idei jak ze skarbca. Wszystkie te próby nie zadawalały genialnego młodzieńca. Wreszcie w roku 1646 osiągnął taki stopień udoskonalenia, że uznał instrument swój za godny publicznego pokazu i dalszego reprodukowania. Cztery egzemplarze zachowały się do chwili obecnej. Była to maszyna przystosowana specjalnie do zliczania podatków, których poborca na miasto Rouen był ojciec Błażeja.